• Brandönd

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

  • Fullorðinn fugl með tvo fullvaxna unga

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

  • Steggur

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

  • Steggur

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

  • Steggur (t.v) og kolla

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

  • Kolla (t.v.) og steggur

    ©Jóhann Óli Hilmarsson

Almennar upplýsingar

Brandönd er stór og skrautleg önd sem minnir talsvert á gæs. Í fjarska virðist brandönd vera hvít með dökkt höfuð. Hún er með svart höfuð og háls með grænni slikju, brúnt belti sem nær upp á bakið. Dökk rák nær frá bringu eftir endilöngum kviði aftur á undirgump. Undirgumpur er gulur og stélið dökkt í endann. Axlafjaðrir eru svartar og hand- og armflugfjaðrir svartleitar með grænum spegli. Að öðru leyti er vængurinn hvítur. Fullorðnir fuglar í felubúningi eru ljósari og litdaufari og minna á ungfugla. Ungfuglar eru mógráir að ofan, hvítleitir á vöngum og framhálsi og án brúna bringubeltisins. Kynin eru mjög lík en karlfuglinn er þó litsterkari, auk þess að vera með dökkrauðan hnúð við goggrót.

Brandendur eru léttar á sundi, léttar til gangs og hefja sig snöggt til flugs. Minna mjög á gæsir, auk þess sem kynin sjá saman um uppeldi unga eins og hjá þeim. Liturinn greinir þær þó alltaf frá gæsum.


Fæða og fæðuhættir:
Leitar ætis á yfirborði leira, hreyfir hausinn til hliðanna og síar með goggnum úr leðjunni þörunga, snigla, smáskeljar, skordýr og orma. Hálfkafar einnig á grunnu vatni.


Fræðiheiti: Tadorna tadorna

Kjörlendi og varpstöðvar

Kjörlendi brandandar eru leirur og grunnsævi. Erlendis verpir hún gjarnan í kanínuholum nærri sjó. Þau hreiður sem vitneskja er um hér á landi hafa verið í mannvirkjum og á ruslahaugum.


Varp- og ungatímabil


Dvalartími á Íslandi

Útbreiðsla og ferðir

Brandöndin er að mestu farfugl, , hún var strjáll flækingur hér á landi þar til árið 1990 er hún varp í fyrsta sinn. Síðan þá hefur henni fjölgað jafnt og þétt og verpur hún nú í flestum landshlutum, en höfuðstöðvar hennar eru í Borgarfirði. Þar sjást síðsumars hundruð brandanda, að stórum hluta geldfuglar, en einnig á annan tug varppara með unga (2009). Íslenskir fuglar eru að stærstum hluta farfuglar, en ekki er vitað hvar þeir halda sig á veturna. Vetrardvöl brandanda hefur færst í aukana undanfarið. Verpur með ströndum fram víða í Evrópu og austur um miðbik til Kína.

Varpstöðvar
Vetrarstöðvar
Litaskýringar

EGG

HREIÐUR

UNGAR